Galamsey dwumadzi resɛɛ hɛn man yi wɔ akwan ahorow mu a ne tsitsir a ɔregye nkasaho nye kwan a ɔnam do resɛɛ hɛn nsu. Dza nkorɔfo rohwɛ ka nhwehwɛmu amandzɛɛbɔ ho nye nduabanduba a wɔdze dzi dwuma no. Dɛm nduabanduba yi kɔ esutsen no mu ma ɔsɛɛ nsu no. Iyi kɔ do araa sɛɛ kwa ahorow na edziban ahorow a yɛdze dɛm nsu yinom yɛ mu edwuma. Na ɔdze nyarba ahorow so brɛ dɔm a wɔnom dɛm nsu ahorow yinom.
Adze kor a adwen nnkɔr do pii nye nsuyir a ndɛ yi ɔrokɔ do no. Nsuyir no no mu dza ofi hɛn esutsen ahorow no mu dodowara na ɔyɛ galamsey dwumadzi no ho nsunsuando wɔ ɔman yi mu. Otumfo Osei Tutu II na Ɔmampanyin Nana Addo Dankwa Akufo Addo nyina ada no edzi wɔ hɔn kasaa mu dɛ nnyɛ ndɛ na galamsey hyɛɛ ase wɔ ɔman yi mu. Afei, ɔba no dɛn na yɛdze nsuyir rebata galamsey dwumadzi ho yi? Sɛ woara so erodwen iyi ho a, wo nyiano nye yi.
Hɔn a wɔyɛ galamsey no mu dodowara na wɔyɛ no esutsen ahorow mu. Mfir ahorow a wɔdze yɛ hɔn edwuma no mu pii sisi esutsen no nkyɛnkyɛn, no nkɔnkɔnoa na binom mpo wɔ nsu no do wɔ nsu no ne finimfin. Ɔtɔfabi a, wotu dɛtse a woyi sika no fi mu no wɔ nsu no ho hɔara. Na dodowara na wotu no mbeambea afofor na wɔtwe dɛtse no kɔ esutsen no ho anaa no do kɔhohor. Wɔyɛ iyinom nyinara ɔnam dɛ wohia nsu a wɔdze bɔhohor dɛtse no efi sika no ho. Binom so fa akwan ahorow do twe nsu no bi kɔ mbea a worutu dɛtse no kɛyɛ hɔn edwuma.
Wɔkɔhohor dɛtse no gu nsu no mu sisiw nsu no ne ka no. Dɛ wɔbɔtwe dɛtse no akɔ nsu no ho, no do anaa wɔbɔtwe nsu no akɔ dɛtse no ho no, dɛtse no kɔ nsu no mu. Wɔsoa dɛtse no kɔ nsu no ho a, wɔdze nsu no hohor dɛtse no nyinara kɛpem ber a wobenya sika no ankasa. Ɔba no dɛm a, dɛtse no mu bɛyɛ ɔha mu eduokron akron na wogya no bea a wodzi dɛm dwuma yi. Sɛ wɔyɛ no nsu no ho anaa no do a, wogya dɛm dɛtse dodow no nyinara wɔ nsu no mu ma ɔkɛtaa ase. Nnyɛ hɔ so na wɔyɛ no beebi fofor na nsu tɔ a, ɔhohor dɛm dɛtse no ne fa kogu esutsen no mu dɛmara.
Nkakrankakra araa na dɛm dɛtse yi eketsim nsu no ase tam. Dɛm yi si a, osiw ka a nsu no taa mu anaa ɔnam mu no, na nnyɛ nsu no enyi nko na ɔsesa no anaa ɔsɛɛ bi. Ntsi, sɛ nsutɔber du ma nsu ka n’enyi famu a, nsu dodow a nkyɛ ɔwɔ dɛ ogyina anaa ɔfa nsuka no mu no nntum mmfa anaa nntaa mu dɛm ɔnam dɛ dɛtse etsim nsuka no mu agye afa. Iyi ma esutsen no pem tra no nkɔnkɔnoa anaa ne he a nkyɛ n’ano pem no bɔ fa kurom sɛɛ ndzɛmba. Osiandɛ ɔkwan bɔtoo nsu ntsi, sɛ nsu no kwan no siw a, nna ekegyina dɛ ɔpɛ kwan fofor bɔ anaa ɔfa mu. Nna tserɛ nsuyir ara na ɔbɛba.
Ghanaman yi yɛ ɔman a ne nkyekyeree na no mpontui hyɛɛ ase fii esutsen a hɛn mpanyimfo hunii ho. Hɛn nananom hɔn anantsenantsew na aporɔwbɔ mu no, wɔper dɛ wɔbɛtsena mbeambea a ɔbembɛn nsu ho. Nsu yɛ adze a ohia tsitsir wɔ nyimpa biara n’abrabɔ mu. Dɛm ntsi, hɛn nananom kyin araa na wɔto nsu a, nna wɔabɔ hɔn asese wɔ hɔ. Dɛm esu ahorow yinom na wɔagye hɛn taataa ama hɛn dɔm dodowara nkwa ama hɛn ayarsa na ahoɔdzen bɛpem hɛn santen yi mu.
Ndɛ, hɛn mbasantsen yi mu, sika enyiber, pɛsɛankonya, na sikantsɛmpɛ ama yɛasɛɛ na yegu do ara resɛɛ hɛn nsu. Yedzi famugudzi no ntui ekyir resɛɛ hɛn nsu osiandɛ yehu dɛ ɔbɛbrɛ hɛn dwɛɛtɛɛ enyimenyim yi ara. Ana yɛahwɛ ɔhaw a hɛn mba, hɛn enuanom na nkyirmba bɛfa mu wɔ dza yɛreyɛ yi ho? Ana yɛadwen ho dɛ iyi dze ɔkɔm na nsukɔm bɛba hɛn nsaase do? Ana nkyirmba bɔbɔ hɛn dzin bɛn? Ɔman Ghana, hom mma yɛntoto hɛn man yi yie na Ɔdomankoma kyɛɛ adze no, hɛn dze ara nye yi.