Adzewa n’abakɔsɛm
Adzewa ka mpanyinyer ahorow pii no ho. Nkyerɛkyerɛmu kyerɛ dɛ, mbanyin hɔn dze nye Asafo na mbaa so nye Adzewa a nna wɔtaa bɔ no tsetseber do. Iyi so nnkyerɛ dɛ wɔmmbɔ Asafo no bi. Wɔkyerɛɛ mu dɛ tsetse no, sɛ mbanyin robɔ akwan, rutwa saanaa rokɔ ako a otwar dɛ wonya mbasiafo a wobedzi hɔn abamba bɔboa anaa wɔbɛma hɔn edziban pa bi ma woedzi enya ahoɔdzen dze edzi ako. Wofi ɔko no baa na sɛ mbanyin no robɔ asafo wɔ kurow no mu a, enyigye na osebɔ nye dɛn? Mbasiafo anaa mbaa yi so nntsena hɔ kwa. Wɔkyerɛɛ mu dɛ,hɔn mbanyin no na sɛ ɔbaa tɔ itur a osi ne dan mu ntsi mbanyin tu a nna hɔn so etsia mu. Wɔnnkɔ nngyaa hɔn korakoraa. Sɛ mpo wɔannye hɔn mbanyin no mpo annkɔ sa a, Asafomba no aba no ma wɔrobɔ Asafo no ibohu dɛ Adzewafoso dzi hɔn ekyir.
Mpanyimfo binom so kyerɛɛ mu dɛ Adzewa nnyɛ agor dɛm brɛ binom susu no. Ɔyɛ enyiber dze osiandɛ Asafo noara a Adzewa fi mu no wɔmmbɔ no kɛkɛ dɛ wɔdze ridzi agor bi. Wɔbɔ no ber a wɔreyɛ hɔn nyimpa bi n’eyi, afahyɛ bi ase, eguadoto, ahensi na dza ɔkeka ho. Dɛm dwumadzi yi nyinara no ahyɛse nkyɛ Asafomba na ibohu hɔn wɔ ase. Iyi maa Asafo mpanyimfo bɔɔ pɔw bi dɛ wɔnye mbaapanyin no so botu egyina enya ayer soronko bi a mbaa no so benya adze wɔAsafo mu. Ɔnam iyi do na yebenyaa dzin Adzewa no. Iyi ntsimbaa no rokɔbɔ a, dza wɔka ara nye dɛ hɛn so yenya adze wɔ Asafo mu. Yenya Adzewa wɔmma yɛnkɔbɔ Adzewa. Ɔno nye ndɛ Mfantsefo hɛn Adzewa yi. Esuantsefo dze no yɛ Adowa. Wɔbɔ adzewa wɔ Mfantseman ahorow pii mu. Akanman ahorow pii so bɔ Adowa wɔ mu.
Ndzɛmba a wɔdze bɔ Adzewa
Ndzɛmba no nye iyinom; Mfuaapɔn, Mfuaa, Adɔmba, Adzewa Asɔw na Dadzeba na Akasamu. Mebɛfa no nkorkor aka dza no mu biara yɛ.
Mfuaapɔn yɛ mfuaa ne nyinara kɛse a ɔwɔ mu. Wɔdze ebien nyinara bɔ beebi a ɔyɛ tɛtɛr no. Adzewafo no fa no dɛ ɔyɛ hɔnkyen naaso ɔnnyɛ kyen bi. Ebɛnadze ntsi a? Wohu no dɛ dwuma a Asafokyen dzi no Mfuaapɔn yi so reyɛ asɛ no. Mfuaapɔn yi nyia ɔbɔ no dze hyɛ ne nan ntamu bɔ dze ka nsɛm ma ɔyɛ akɔndɔ dɛmara. Dɛm nsɛm no na wɔfrɛ no nyansa no. Adzewa Ɔkyerɛma panyin na ɔbɔ Mfuaapɔn no. Sɛ wɔrobɔ Adzewa no a Mfuaapɔn yi ndze kɔ sor sen nkaa ne nyinara.
• Mfuaa
Mfuaa yi yɛ mfuaa ne kakraba a ɔwɔ mu. Wɔrobɔ Adzewa a ihu dɛm mfuaa nkakramba yip ii wɔ Adzewafo no nsamu. Hɔn nyina tsie ma ɔkyerɛma ɔdze Mfuaapɔm ka no nna hɔn so dze nkakramba yi eyi n’ano fɛfɛɛfɛw. Akyerɛma nkumaa yi obiara ɔwɔ dza ɔdze no mfuaa no dze ka. Mfuaa yi bi bɔ dɛ‘ibotum eku m’, wodze a bɛgye, nkankramba yɛ dɛw sen mpatowa na dza ɔkeka ho.
• Adɔmba
Adɔmba yɛ adze a dadze na wɔdze ayɛ. Ne bɔbea no n’ase baa naaso no sor yɛ tseaa mpɛn pii no dua na wɔdze hyɛ no tun. No tun hɔ na wosuo mu dze wosow. Adɔmba yin a Adzewafo hɔn dɔm ano boaboanofo no bɔ dze kyin sɔn mu dze frɛfrɛ Adzewafo no ma wohyia mu. Wɔrobɔbɔ Adzewa a Adɔmba yinye ndzɛmba no mu dza wodzi kan wosow ansaana ndzɛmba nkaa no atoa do. Adɔmba yi ara so na ɔyɛ a wɔbɔ ma adwontow no ba ewiei no.
• Adzewa Asɔw na Dadzebaa
Ɔyɛ asɔw yi ara yenyim yi na dadze tseaa bi ka ho a wɔdze ahoma akyekyer asɔw na dadze ne nyinara ne beebi a tu no da. Adzewa Asɔw na Dadze yi na ɔma Adzewa no sɔ papaapa. Dadzeba tseaa no na wɔdze bɔ asɔw no do ma ɔyɛ dɛw no.
• Akasamu
Akasamu dɛ mbrɛ dzin noara kyerɛ no ho mu no yɛkasa mu anaa yɛkasa gu mu ma kasa no kɔ ekyir yie. Tsetse no dze nna nkyɛ ɔnntse dɛm naaso abaɛfo Kwesi Borɔnyi n’adaworom naama akasamu yi abɔbɔ adze. Yɛwɔ bi mpo a otum twe ndwom na kasa biara ɔbɔkɔ mu no itum etwe to hɔ ama ihia no daakye bi a wo nsa aaka. Ɔma ndwontow no nnyɛ dzen dɛ edze w’anokwa erotow. Akasamu no ma ɔdwontofo a ne ndze afa mpotum tow ndwom ma estiefo no tse no yie.