Akanfo yɛ nyimpakuw bi a hɔn dodow wɔ Ebibirim Atɔe afamu ne tsitsir wɔ ɔman Ghana, na yɛsan so hu binom so wɔ Ivory Coast man no mu. Akanfo yɛ nyimpakuw bi hɔn dodow dɔɔ so wɔ Ghana. Kasa a Akanfo ka nye Twi,Akuapem na Mfantse kasa a ofi‘KWA’ kasakuw no mu.
Abakɔsɛm kyerɛ dɛ, Nyankopɔn bɔɔ wiase no, nna wɔwomboframba a, nna egyadze na hɛn nyinara dzi osiandɛ nna Akanfo nyinara gye to mu dɛ Nyankopɔn a ɔbɔɔ nyimpa no yɛ egya a ɔhwɛ hɛn nyina do. Na mbrɛ ɔyɛe ma Akanfo bedzii nᾶadze nye eyi.
Abakɔsɛm kyerɛ dɛ, ber bi na kun bi bɔɔ kaw. Banyin no hun dɛ mbrɛ asɛm no rotow kɔ no sɛ ɔannhwɛ no yie ma wɔdze kefir Anntseadze eburohon do a, onnkowie no yie. Dɛm ntsi ewimbir a nkorɔfo kɔr adan mu no ɔdze too ne yer enyim dɛ, “Ɔyer pa, ɔwoara ehu dɛ Seseiara mannhwɛ no yie mammfamo kɔn annwɔ famu annhwehwɛ bosa ennkotua kaw yi a, ɔno wo kunayɛ mu ara nye no”. Ɔyer no bisaa no dɛ, “Nna yɛbɛyɛno dɛn?”
Banyin no yii no ano dɛ, “ Mepɛ dɛ nkyɛ mefa hɛn babaa no kɛgye sika na ɔsom ano kɛpem aber a mobɔkɔ akɔpon no aba fie”, ɔbanyin no yii ano dɛm. Ɔbaa bo buaa no dɛ, “Oye, nna ɔnodze mobɔkɔ akɔbɔ mo nuabanyin amandzɛɛ.
Basia yi kɔr dɛ ɔrokɔbɔ no nuabanyin amandzɛɛ no, n’ano anntɔ mpo na ɔsɔɔw n’ano dɛ, “Ha yi hen a! Na ɔwoara ewɔmba ahen? Nnyɛ mbrɛana enya anan a? Wo ba basiaba a daakye ɔbɔwo adɔr ahyɛ w’ananmu no nna edze no rokɔsomyi? Nsɛ iyi dze, sɛbew, tseafi na ɔrokɔsoasoa. Worikedzi no ɔsomakur, ndzɛmba a onnkotum asoa mpo na wɔdze bɛyer no. Mma mmpen do mma ɔmmfa no nnkɔ. Sɛ epɛ a ma ɔnye no nkɔ, na ibohu dɛ da a ibehyia wo babaa no innkohu no.
Ɔsoma dodow na ndzɛmba dur no nsoae ntsi ibehyia no nonna n’enyim na no honam nyina epimpin; abofra no bepiamon. Ebɛka dɛ ‘Muhuunii a nkyɛ’. Akyerɛbaa, tsie m’asɛm. Gyaa wo kun ma ɔnhwehwɛ obi ma ɔnkɔsom ne kaw no ano. Sɛ oennya obi na sika no wura bɛfa no kɔ a, ɔno mbanyin hɔn nᾶ nnsᾶe, ibenya bi na ɔba wɔnntɔ”.
“Onuabanyin, matse. Mennkɛpen do ma abofra no efi me nkyɛn dabiarada”. Afei basia no kɔbɔɔ no kun amandzɛɛ. Okun no hun dɛ asɛm reyɛ ato no na n’enyidado nyinara resa no ɔyɛɛ n’adwen dɛ ɔbɔkɔ ekuhu n’akyerɛbaa so ahwɛ sɛ bi a ɔbɔdom no ama no ne mba no mu kor ma ɔdze akɔ a. Ɔkɔr n’akyerɛbaa hɔ kɔtoo no wɔ gyaadze. Ɔmaa no kitsa mu. Akyerɛbaa no gyee no do na ɔmaa no egua wɔ hɔ ara tsie n’amandzɛɛ. Onuabanyin n’ano ennsi mpo na akyerɛbaa siankaa ne bankye no bɔ na ɔdze ndze berɛww buaa no dɛ, “O, onuabanyin, na iyi na ɔhaw wo yi? Medze me ba banyin no bɛma wo ma edze no akɔ. Sɛ wɔdze wo kɔ a, nsɛ emi na m’adze ayew o; nna m’enyidado asa osiandɛ mo nuabanyin kortsee nye woara. Ɔbra sar yi do ha no aka emi na ɔwo, na sɛ medze mba yi kam wo na sɛ hɔn mu bi nya asɛm a, woana bɔboa mo kun ma ɔaka ama me, gyedɛ woara. Sɛ menye mo kun nya asɛm a ɔwo na ebɛka ama me, anaa koraa mpo awar nnsɔ daa yi sɛ awargu ba a, w’afa na ɔwɔ dɛ meba, osiandɛ obiara nnyi hɔ ka wo ho. Nᾶ na egya nyina edzi kan wɔ asaman do. Onua banyin, mo kun ba a, mebɛka akyerɛ no ma ɔdze n’adwen ataa m’ekyir. Afei so mebɛka akyerɛ no ma oekegya wo ma akɔbɔ bosa na wɔdze me ba banyin no asom ano”. Afei onua banyin n’akoma tɔɔ ne yamu ma ɔserɛɛ kwan kɔr fie.
Ewimbir no akyerɛbaa no kun fi haban mu baa fie ma wɔkaa hɔn ano wiei no, ɔdze no nuabanyin n’asɛm no too n’enyim. No kun peen do ma ɔnye no kɔr no nuabanyin no hɔ ma wɔkɔhwehwɛɛ bosa ma ne ba banyin kɔsoom ano.
Afei onuabanyin yi n’ahom kaa noho ma ɔyɛɛ edwuma nkakrankakra kɔpoon awɔfase no kɛmaa n’awofo. Onuabanyin no kɔhwehwɛɛ no guan kor na edziban na ne nkekaho kɛmaa n’akyerɛbaa na akontan dɛ abofra no mfa nguar ne kra. Ɔkae sɔɔw do dɛ dza abofra no ayɛ ama no sɛ daakye biara ɔdomankomawu bɛfa no kɔ a, n’akyerɛbaa no mfa ne ndzɛmba; na sɛ aber a ɔbɔkɔ asaman do no na akyerɛbaa no edzi kan a ɔno awɔfase no a ɔkɔsomee maa no no ndzi n’adze.
Wɔfa no dzii dɛm samansew yi no annkyɛr na owui ma wɔpɛɛ no korabew kataa n’ekyir wiei. Afei mpanyimfo tsenaa ase na wɔdze wɔfa ne ndzɛmba nyina maa akyerɛbaa no. Akyerɛbaa no hun dɛ no nua no ne ndzɛmba no yɛ mbanyindze ntsi ɔmaa kwan ma wɔdze maa ne ba banyin no. Ntsi nna tserɛ adze a nkyɛ nᾶ no bedzi no nna ne ba no yɛ banyin ntsi wɔdze ama no no. Dɛm asɛm yi na ɔmaa Akanfo gyaa egya adzedzi na wɔfaa wɔfa adzedzi no.